เด็กวัยอนุบาลและประถมต้น ต่างมี “อารมณ์เศร้า” อยู่ในตัวเช่นเดียวกับผู้ใหญ่ แต่ความแตกต่างคือ ลูกอาจยังไม่รู้ชื่อของความรู้สึกนั้น และยังไม่รู้จะจัดการกับมันอย่างไร หน้าที่ของพ่อแม่ จึงไม่ใช่การรีบทำให้ลูก “หายเศร้า” แต่คือการช่วยลูก “เข้าใจความเศร้านั้น”
👶 วัยเริ่มต้นเรียนรู้ (อนุบาล): “ให้ลูกได้รู้ว่า เศร้าได้ ไม่ผิด”
🪞สถานการณ์ตัวอย่าง
ลูกกลับจากโรงเรียน แล้วพูดเสียงแผ่วว่า “หนูไม่มีใครเล่นด้วยเลยวันนี้...”
🗣 แนวทางการชวนคุย
-
-
สะท้อนความรู้สึกกลับไปก่อน
“หนูรู้สึกเหงาใช่ไหมลูก... เวลาไม่มีเพื่อนเล่น มันเหงาเนอะ”
(อย่าเพิ่งรีบแก้ปัญหา เช่น “เดี๋ยวพรุ่งนี้ก็มีเพื่อนใหม่” แต่ให้ลูก “ได้อยู่กับอารมณ์นั้นก่อน”) -
ตั้งชื่อความรู้สึกให้ลูก
“ความรู้สึกแบบนี้ เขาเรียกว่า ‘เศร้า’ หรือ ‘เหงา’ ก็ได้นะลูก”
-
เปิดโอกาสให้ลูกระบาย
“อยากเล่าให้แม่ฟังไหมว่าเกิดอะไรขึ้นตอนพักเที่ยง?”
-
ช่วยลูกหาวิธีดูแลใจตัวเอง
“ตอนหนูเศร้า แม่ก็กอดได้ หรือหนูอยากวาดรูปความรู้สึกนี้ไว้ดีไหม?”
-
🧠 จุดสำคัญคือ “อย่าปิดกั้นน้ำตา”
การร้องไห้คือ “การระบายอารมณ์ด้วยภาษากาย” ของเด็กที่ยังพูดไม่เก่ง ถ้าพ่อแม่บอกว่า “ไม่ต้องร้อง” เขาจะเรียนรู้ว่า “อารมณ์เศร้า = ไม่ควรรู้สึก”
🧠 วัยเริ่มต้นคิดเอง (ประถมต้น): “สอนให้เข้าใจความรู้สึกและสาเหตุ”
🎭 สถานการณ์ตัวอย่าง
ลูกกลับจากโรงเรียน แล้วบอกว่า “เพื่อนในห้องไม่เลือกเราเข้าทีมเลย แย่มาก!”
🗣 แนวทางการชวนคุย
-
-
รับฟังโดยไม่ตัดสิน
“หนูคงเสียใจมากเลยนะ ตอนที่เพื่อนไม่เลือก”
-
ชวนให้สำรวจความรู้สึกของตัวเอง
“หนูรู้สึกโกรธ เสียใจ หรือทั้งสองอย่างเลย?”
-
ช่วยลูกแยก “เหตุการณ์” ออกจาก “คุณค่าในตัวเอง”
“เพื่อนไม่เลือก ไม่ได้แปลว่าเขาไม่ชอบหนูเสมอไปนะ อาจเป็นเพราะทีมเต็มแล้วก็ได้”
-
ถามต่อว่าอยากให้แม่ช่วยอย่างไร
“อยากให้แม่แค่ฟัง หรืออยากให้แม่ช่วยคิดวิธีรับมือดี?”
(การถามแบบนี้สอนให้เด็กรู้ว่า ‘การขอความช่วยเหลือ’ มีหลายแบบ ทั้งให้ฟังเฉยๆ หรือช่วยคิดแก้ปัญหา) -
ชวนคิดถึงความรู้สึกของคนอื่นด้วย
“แล้วเพื่อนที่ไม่ได้ถูกเลือกเหมือนหนู เขารู้สึกยังไงบ้างนะ?”
(การชวนคิดแบบนี้ค่อยๆ สร้าง “ความเห็นอกเห็นใจ” โดยไม่ต้องบังคับให้ยกโทษ)
-
🪶 สรุปแนวคิดจากบทความนี้
| จุดมุ่งหมาย | วิธีของพ่อแม่ | สิ่งที่ลูกได้เรียนรู้ |
|---|---|---|
| สอนให้เข้าใจอารมณ์เศร้า | สะท้อนและตั้งชื่อความรู้สึก | รู้จักอารมณ์ของตนเอง |
| สอนการจัดการอารมณ์ | เปิดโอกาสให้พูดและระบาย | กล้าเล่าความรู้สึก ไม่เก็บไว้คนเดียว |
| สอนให้เห็นคุณค่าตัวเอง | แยกเหตุการณ์ออกจากคุณค่า | ไม่สรุปว่า “เราไม่ดี” จากสิ่งที่เกิดขึ้น |
| สร้างความเห็นอกเห็นใจ | ชวนคิดถึงมุมของคนอื่น | เข้าใจอารมณ์ผู้อื่นได้ดีขึ้น |
💡 ข้อเสนอแนะเพิ่มเติมสำหรับพ่อแม่
-
-
ใช้เสียงนุ่มและสายตาอบอุ่น ไม่ใช่คำพูดปลอบใจสั้นๆ เช่น “ไม่เป็นไรหรอก”
-
อุ้ม กอด หรือสัมผัสเบาๆ เป็นเครื่องมือสำคัญในวัยอนุบาล
-
สำหรับวัยประถมต้น อาจให้ลูกลอง “เขียนไดอารี่ความรู้สึก” หรือ “วาดอารมณ์ของวันนั้น”
-
🌱 ประโยคสั้นๆ ที่พ่อแม่พูดได้จริงในชีวิตประจำวัน
“แม่เห็นนะว่าลูกเสียใจ แม่อยู่ตรงนี้นะ”
“รู้ไหมลูกว่า รู้สึกเศร้าได้ ไม่ผิดเลย”
“หนูอยากให้แม่ช่วยยังไงดีตอนนี้ กอด หรือฟังเฉยๆ ดี?”