ถาม-ตอบเกี่ยวกับ: ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต

1. คำถาม: ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตคืออะไร?

• คำตอบ: คือ การอยู่ร่วมกัน ของสิ่งมีชีวิตต่างชนิด หรือชนิดเดียวกัน ในบริเวณใดบริเวณหนึ่ง โดยอาจได้รับ ประโยชน์, เสียประโยชน์, หรือ ไม่ได้รับ/ไม่เสียประโยชน์ เลย

2. คำถาม: ความสัมพันธ์แบบได้ประโยชน์ร่วมกัน (Mutualism) คืออะไร?

• คำตอบ: เป็นความสัมพันธ์ที่สิ่งมีชีวิตทั้งสองฝ่าย ได้รับประโยชน์ด้วยกันทั้งคู่ \((\text{+, +})\) และ จำเป็นต้องอยู่ร่วมกันตลอดเวลา ไม่สามารถแยกจากกันได้ ตัวอย่างเช่น ไลเคน (สาหร่ายกับรา)

3. คำถาม: ความสัมพันธ์แบบภาวะพึ่งพา (Symbiosis) คืออะไร?

• คำตอบ: เป็นความสัมพันธ์ที่สิ่งมีชีวิตทั้งสองฝ่าย ได้รับประโยชน์ด้วยกันทั้งคู่ \((\text{+, +})\) เหมือนกับ Mutualism แต่มีข้อแตกต่างคือสิ่งมีชีวิต สามารถแยกกันอยู่ได้ โดยไม่ตาย ตัวอย่างเช่น นกเอี้ยงกับควาย

4. คำถาม: ความสัมพันธ์แบบอิงอาศัย หรือภาวะเกื้อกูล (Commensalism) คืออะไร?

• คำตอบ: เป็นความสัมพันธ์ที่ฝ่ายหนึ่ง ได้รับประโยชน์ \((\text{+})\) แต่อีกฝ่าย ไม่ได้รับและไม่เสียประโยชน์ \((\text{0})\) ตัวอย่างเช่น พืชจำพวกกล้วยไม้ที่เกาะบนต้นไม้ใหญ่

5. คำถาม: ความสัมพันธ์แบบปรสิต (Parasitism) คืออะไร?

• คำตอบ: เป็นความสัมพันธ์ที่ฝ่ายหนึ่ง ได้รับประโยชน์ \((\text{+})\) เรียกว่า ปรสิต แต่อีกฝ่าย เสียประโยชน์ \((\text{-})\) เรียกว่า ผู้ถูกอาศัย หรือ โฮสต์ ตัวอย่างเช่น พยาธิในร่างกายมนุษย์ หรือกาฝากบนต้นไม้

6. คำถาม: ความสัมพันธ์แบบล่าเหยื่อ (Predation) คืออะไร?

• คำตอบ: เป็นความสัมพันธ์ที่ฝ่ายหนึ่ง ได้รับประโยชน์ \((\text{+})\) เรียกว่า ผู้ล่า (Predator) โดยการ จับกิน อีกฝ่ายที่ เสียประโยชน์ \((\text{-})\) เรียกว่า เหยื่อ (Prey) ตัวอย่างเช่น สิงโตล่าม้าลาย

7. คำถาม: ความสัมพันธ์แบบแก่งแย่งแข่งขัน (Competition) คืออะไร?

• คำตอบ: เป็นความสัมพันธ์ที่สิ่งมีชีวิตทั้งสองฝ่าย เสียประโยชน์ด้วยกันทั้งคู่ \((\text{-, -})\) มักเกิดขึ้นเมื่อสิ่งมีชีวิตต้องการ ทรัพยากร หรือ อาหาร ชนิดเดียวกันที่จำกัด

8. คำถาม: ความสัมพันธ์แบบเป็นกลาง (Neutralism) คืออะไร?

• คำตอบ: เป็นความสัมพันธ์ที่สิ่งมีชีวิตสองชนิดอยู่ร่วมกัน แต่ ไม่มีฝ่ายใดได้หรือเสียประโยชน์เลย \((\text{0, 0})\) มักเกิดกับสิ่งมีชีวิตที่อยู่ห่างไกลกันมาก หรือมีความต้องการทรัพยากรที่แตกต่างกัน

9. คำถาม: การย่อยสลายของจุลินทรีย์ต่อซากพืชซากสัตว์ จัดเป็นความสัมพันธ์ประเภทใด?

• คำตอบ: จัดเป็นความสัมพันธ์แบบ ย่อยสลาย (Decomposition) ซึ่งมีความสำคัญมากต่อระบบนิเวศ โดยจุลินทรีย์ (ผู้ย่อยสลาย) ได้รับประโยชน์ (อาหาร) ส่วนซากสัตว์ก็ถูกกำจัดไปและปลดปล่อยแร่ธาตุคืนสู่สิ่งแวดล้อม

10. คำถาม: ถ้าจำนวนกระต่ายเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว จะส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ของผู้ล่าและเหยื่ออย่างไร?

• คำตอบ: การเพิ่มขึ้นของเหยื่อ (กระต่าย) จะทำให้ จำนวนผู้ล่า (เช่น สุนัขจิ้งจอก) เพิ่มตาม ในเวลาต่อมา เนื่องจากมีแหล่งอาหารอุดมสมบูรณ์ ซึ่งแสดงถึงการควบคุมจำนวนประชากรตามธรรมชาติ