ถาม-ตอบเกี่ยวกับ: ห่วงโซ่อาหาร และ สายใยอาหาร

1. คำถาม: ห่วงโซ่อาหาร (Food Chain) คืออะไร?

• คำตอบ: คือ การถ่ายทอดพลังงาน และสารอาหารเป็นลำดับขั้น โดยเริ่มต้นจาก ผู้ผลิต ไปยัง ผู้บริโภค ลำดับต่าง ๆ และสิ้นสุดที่ผู้ล่าหรือผู้ย่อยสลาย โดยแสดงด้วยลูกศรที่ชี้ไปยังทิศทางที่พลังงานไหลไป

2. คำถาม: องค์ประกอบพื้นฐานของห่วงโซ่อาหารมีอะไรบ้าง?

• คำตอบ: ประกอบด้วย ผู้ผลิต (Producer) $\rightarrow$ ผู้บริโภคอันดับที่ 1 (Primary Consumer) $\rightarrow$ ผู้บริโภคอันดับที่ 2 (Secondary Consumer) $\rightarrow$ ผู้บริโภคอันดับสุดท้าย/สูงสุด (Apex Consumer)

3. คำถาม: ผู้ผลิต (Producer) ในห่วงโซ่อาหารคืออะไร?

• คำตอบ: คือ สิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหารเองได้ ส่วนใหญ่มักเป็นพืชและสาหร่าย เพราะพวกมันสามารถสังเคราะห์ด้วยแสงเพื่อเปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย์เป็นอาหารได้

4. คำถาม: ผู้บริโภคอันดับที่ 1 (Primary Consumer) มีลักษณะอย่างไร?

• คำตอบ: คือสัตว์ที่กิน ผู้ผลิต เป็นอาหารเท่านั้น หรือเรียกว่า สัตว์กินพืช (Herbivore) เช่น กระต่าย ตั๊กแตน

5. คำถาม: ผู้บริโภคอันดับที่ 2 และ 3 สามารถเป็นสัตว์ประเภทใดได้บ้าง?

• คำตอบ: สามารถเป็น สัตว์กินเนื้อ (Carnivore) หรือ สัตว์กินทั้งพืชและสัตว์ (Omnivore) ได้ ขึ้นอยู่กับว่ามันกินผู้บริโภคอันดับก่อนหน้าหรือไม่

6. คำถาม: สายใยอาหาร (Food Web) คืออะไร และแตกต่างจากห่วงโซ่อาหารอย่างไร?

• คำตอบ: สายใยอาหาร คือ ห่วงโซ่อาหารหลาย ๆ ห่วง ที่เชื่อมโยงและซับซ้อนกันในระบบนิเวศจริง เนื่องจากสัตว์หนึ่งชนิดมักไม่ได้กินอาหารเพียงชนิดเดียว

Shutterstock

7. คำถาม: พลังงานถูกถ่ายทอดจากสิ่งมีชีวิตหนึ่งไปยังอีกสิ่งมีชีวิตหนึ่งในปริมาณเท่าใด?

• คำตอบ: โดยทั่วไป พลังงานจะถูกถ่ายทอดไปยังลำดับถัดไปประมาณ 10% เท่านั้น ส่วนที่เหลืออีก 90% สูญเสียไปในรูปของความร้อน, การเคลื่อนไหว, และการดำรงชีวิต

8. คำถาม: ถ้าผู้ผลิตถูกทำลายจนหมด จะเกิดผลกระทบอย่างไรต่อห่วงโซ่อาหาร?

• คำตอบ: จะเกิดผลกระทบรุนแรงต่อระบบนิเวศ เพราะ ผู้บริโภคอันดับที่ 1 จะขาดอาหารและล้มตาย ทำให้ผู้บริโภคในลำดับถัดไปได้รับผลกระทบตามไปด้วย

9. คำถาม: ในห่วงโซ่อาหาร เราควรวาง "ผู้ย่อยสลาย" ไว้ที่ส่วนใด?

• คำตอบ: ผู้ย่อยสลาย (Decomposer) เช่น แบคทีเรียและเห็ดรา ไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของลำดับการกิน โดยตรง แต่จะได้รับพลังงานและสารอาหารจาก ซากของสิ่งมีชีวิตทุกระดับ เมื่อสิ่งมีชีวิตนั้นตายลง

10. คำถาม: ในระบบนิเวศที่มีสายใยอาหารซับซ้อน จะมีเสถียรภาพมากกว่าระบบนิเวศที่มีห่วงโซ่อาหารแบบง่าย ๆ จริงหรือไม่?

• คำตอบ: จริงครับ ระบบนิเวศที่มีสายใยอาหารซับซ้อนจะมีความ มั่นคงและเสถียรภาพ มากกว่า เพราะถ้าอาหารชนิดใดชนิดหนึ่งหายไป ผู้บริโภคยังสามารถเลือกกินอาหารชนิดอื่นที่อยู่ในสายใยอาหารเดียวกันได้