ถาม-ตอบ: การตกตะกอนและการรินออก

1. คำถาม: การตกตะกอน (Sedimentation) คืออะไร?

• คำตอบ: คือ กระบวนการทางกายภาพ ที่อนุภาคของสาร ของแข็ง ที่แขวนลอยอยู่ใน ของเหลว ค่อย ๆ จมลงสู่ก้นภาชนะ เนื่องจาก แรงโน้มถ่วง

2. คำถาม: การตกตะกอนเหมาะสำหรับแยกสารผสมประเภทใด?

• คำตอบ: เหมาะสำหรับแยก สารแขวนลอย (Suspension) ซึ่งเป็นสารเนื้อผสมที่อนุภาคของแข็งมี ขนาดใหญ่ และ ความหนาแน่นสูง กว่าของเหลว เช่น น้ำโคลน

3. คำถาม: ปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่ออัตราการตกตะกอนคืออะไร?

• คำตอบ: คือ ขนาด และ ความหนาแน่น ของอนุภาค โดยอนุภาคที่มีขนาดใหญ่และมีความหนาแน่นสูงจะตกตะกอนได้ เร็วกว่า อนุภาคขนาดเล็ก

4. คำถาม: เพื่อเร่งให้เกิดการตกตะกอน ควรเติมสารใดลงไปในน้ำโคลน?

• คำตอบ: ควรเติมสารที่ช่วยในการรวมตัวของอนุภาค (Coagulant) เช่น สารส้ม (Alum) ลงไป สารส้มจะทำให้อนุภาคดินรวมตัวกันเป็นก้อนใหญ่ขึ้น จึงตกตะกอนได้เร็วขึ้น

5. คำถาม: การรินออก (Decantation) คืออะไร?

• คำตอบ: คือ วิธีการแยกสาร ที่ทำต่อจากการตกตะกอน โดยการ เทของเหลวส่วนที่ใส ที่อยู่ด้านบน ออกจากส่วนของตะกอน ที่นอนก้นอยู่ในภาชนะอย่างช้า ๆ

6. คำถาม: การรินออกมีข้อจำกัดในการใช้งานอย่างไร?

• คำตอบ: ข้อจำกัดคือไม่สามารถแยกของเหลวออกจากตะกอนได้อย่างสมบูรณ์ เพราะอาจมีตะกอนบางส่วนหลุดปนออกมากับของเหลวที่รินออกไปได้

7. คำถาม: การตกตะกอนและการรินออก เหมาะสำหรับการแยกสารในสถานะใด?

• คำตอบ: เหมาะสำหรับการแยก ของแข็ง (ตะกอน) ที่ไม่ละลายออกจาก ของเหลว

8. คำถาม: ทำไมในการแยกน้ำออกจากโคลน จึงควรปล่อยให้เกิดการตกตะกอนก่อนการรินออก?

• คำตอบ: เพื่อให้แน่ใจว่าอนุภาคของโคลนได้ จมลงสู่ก้นภาชนะอย่างสมบูรณ์ และมีชั้นของเหลวที่ใสอยู่ด้านบนชัดเจน จึงจะสามารถรินออกได้อย่างมีประสิทธิภาพที่สุด

9. คำถาม: ถ้าต้องการแยกน้ำมันออกจากน้ำ ควรใช้วิธีการตกตะกอนและการรินออกได้หรือไม่?

• คำตอบ: ไม่ได้ครับ เพราะน้ำมันกับน้ำเป็นของเหลวที่ไม่ละลายเข้ากัน แต่ น้ำมันจะลอยอยู่เหนือผิวน้ำ (เพราะน้ำมันมีความหนาแน่นน้อยกว่าน้ำ) จึงควรใช้วิธี การแยกชั้น (Separation Funnel) หรือการตักออกแทน

10. คำถาม: การประยุกต์ใช้การตกตะกอนและการรินออกในชีวิตประจำวันหรืออุตสาหกรรมมีอะไรบ้าง?

• คำตอบ: ตัวอย่างเช่น การทำความสะอาดน้ำประปา ในโรงงานผลิตน้ำ (โดยการใช้สารส้มช่วยเร่งการตกตะกอน), หรือ การแยกน้ำข้าว ออกจากตะกอนแป้งในการทำอาหาร