ถาม-ตอบเกี่ยวกับ: การเกิดเมฆและฝน

1. คำถาม: เมฆ (Cloud) เกิดขึ้นได้อย่างไร?

• คำตอบ: เกิดจากการที่ ไอน้ำ ในอากาศลอยตัวสูงขึ้นและเย็นตัวลง จนเกิดการ ควบแน่น (Condensation) กลายเป็น ละอองน้ำ หรือ ผลึกน้ำแข็ง ขนาดเล็กจำนวนมหาศาลรวมตัวกันในชั้นบรรยากาศ

2. คำถาม: "การกลายเป็นไอ" (Vaporization) ในการเกิดเมฆหมายถึงกระบวนการใด?

• คำตอบ: หมายถึง การระเหย (Evaporation) ของน้ำจากแหล่งน้ำบนพื้นผิวโลก (เช่น มหาสมุทร, ทะเลสาบ) เปลี่ยนสถานะเป็นไอน้ำลอยขึ้นสู่ชั้นบรรยากาศ โดยได้รับความร้อนจากดวงอาทิตย์

3. คำถาม: ไอน้ำจะเริ่มควบแน่นเป็นละอองน้ำได้อย่างไร?

• คำตอบ: ไอน้ำจะต้องมี อุณหภูมิลดลงถึงจุดน้ำค้าง (Dew Point) และต้องมีอนุภาคเล็ก ๆ ในอากาศเป็น แกนกลางการควบแน่น (Condensation Nuclei) เช่น ฝุ่นละออง, ควัน หรือเกลือ

4. คำถาม: แกนกลางการควบแน่น (Condensation Nuclei) มีความสำคัญอย่างไร?

• คำตอบ: แกนกลางนี้ทำหน้าที่เป็น พื้นผิวให้ไอน้ำมาเกาะ และเปลี่ยนสถานะจากแก๊สเป็นของเหลว (ละอองน้ำ) ซึ่งช่วยให้การควบแน่นเกิดขึ้นได้ง่ายขึ้น

5. คำถาม: "เมฆ" กับ "หมอก" แตกต่างกันอย่างไร?

• คำตอบ: เมฆ คือกลุ่มละอองน้ำที่ลอยตัวอยู่ สูงจากพื้นดิน ส่วน หมอก คือกลุ่มละอองน้ำชนิดเดียวกัน แต่เกิดขึ้นและลอยตัวอยู่ ใกล้กับพื้นดิน

6. คำถาม: ฝน (Rain) เกิดขึ้นได้อย่างไร?

• คำตอบ: เกิดขึ้นเมื่อละอองน้ำเล็ก ๆ ในก้อนเมฆ รวมตัวกัน และ โตขึ้นจนมีน้ำหนักมากพอ ที่จะต้านทานแรงยกของอากาศไม่ได้ จึงตกลงมาสู่พื้นโลกในรูปของ หยดน้ำ

7. คำถาม: "ลูกเห็บ" (Hail) เกิดขึ้นในเมฆชนิดใด และมีกลไกการเกิดอย่างไร?

• คำตอบ: เกิดใน เมฆคิวมูโลนิมบัส (Cumulonimbus Cloud) ซึ่งเป็นเมฆฝนฟ้าคะนองขนาดใหญ่ เกิดจากการที่หยดน้ำในเมฆถูกพัดขึ้นไปในชั้นบรรยากาศที่เย็นจัดซ้ำ ๆ จนแข็งตัวเป็นน้ำแข็งและมีขนาดใหญ่ขึ้น

8. คำถาม: "หิมะ" (Snow) เกิดขึ้นได้อย่างไร?

• คำตอบ: เกิดขึ้นเมื่อไอน้ำในเมฆควบแน่นกลายเป็น ผลึกน้ำแข็ง และอุณหภูมิของอากาศตั้งแต่ก้อนเมฆลงมาถึงพื้นดิน ต่ำกว่าจุดเยือกแข็งตลอดทาง ทำให้ผลึกน้ำแข็งไม่ละลาย

9. คำถาม: การตัดไม้ทำลายป่ามีผลกระทบต่อการเกิดฝนในพื้นที่นั้นอย่างไร?

• คำตอบ: ทำให้ การคายน้ำ (Transpiration) ลดลง ซึ่งหมายถึงไอน้ำที่ถูกปล่อยสู่บรรยากาศลดลง ทำให้ ความชื้นในอากาศลดลง และอาจนำไปสู่ภาวะ ฝนแล้ง ในพื้นที่นั้นได้

10. คำถาม: พลังงานใดที่เป็นแรงขับเคลื่อนหลักของกระบวนการกลายเป็นไอและการเกิดเมฆ?

• คำตอบ: คือ พลังงานความร้อนจากดวงอาทิตย์ ซึ่งทำให้เกิดการระเหยน้ำ และสร้างความร้อนที่ทำให้อากาศลอยตัวสูงขึ้นเพื่อนำไอน้ำไปสู่ระดับการควบแน่น