ถาม-ตอบเกี่ยวกับ: ข้างขึ้นข้างแรม

1. คำถาม: ข้างขึ้นข้างแรม (Phases of the Moon) คืออะไร?

• คำตอบ: คือ ปรากฏการณ์ที่รูปร่างของดวงจันทร์ที่เรามองเห็นมีการเปลี่ยนแปลงไป เป็นวัฏจักรในแต่ละคืน โดยเกิดจากการที่ดวงจันทร์ โคจรรอบโลก

2. คำถาม: ดวงจันทร์มีแสงสว่างในตัวเองหรือไม่?

• คำตอบ: ไม่มีครับ ดวงจันทร์เป็นเพียงดาวบริวารที่มีแสงสว่างจากการ สะท้อนแสงอาทิตย์ มายังโลกเท่านั้น ดังนั้นรูปร่างที่เราเห็นจึงขึ้นอยู่กับว่าเรามองเห็นส่วนที่ได้รับแสงอาทิตย์ได้มากน้อยเพียงใด

3. คำถาม: วงจรข้างขึ้นข้างแรมใช้เวลานานเท่าใด?

• คำตอบ: ใช้เวลาประมาณ 29.5 วัน ในการโคจรครบรอบหนึ่งรอบ ซึ่งเป็นช่วงเวลาของ \(\mathbf{1}\) เดือนจันทรคติ

4. คำถาม: ข้างขึ้น (Waxing) และข้างแรม (Waning) แตกต่างกันอย่างไร?

• คำตอบ:

  • ข้างขึ้น: คือช่วงที่ดวงจันทร์มีส่วนสว่างที่มองเห็นได้ เพิ่มขึ้น ทุกคืน (จากดวงจันทร์ใหม่ถึงดวงจันทร์เต็มดวง)

  • ข้างแรม: คือช่วงที่ดวงจันทร์มีส่วนสว่างที่มองเห็นได้ ลดลง ทุกคืน (จากดวงจันทร์เต็มดวงถึงดวงจันทร์ใหม่)

5. คำถาม: "ดวงจันทร์เต็มดวง" (Full Moon) เกิดขึ้นเมื่อใด?

• คำตอบ: เกิดขึ้นเมื่อ โลกอยู่ตรงกลาง ระหว่างดวงอาทิตย์กับดวงจันทร์พอดี ทำให้เรามองเห็น ดวงจันทร์ที่ได้รับแสงอาทิตย์ทั้งดวง เป็นรูปวงกลมสว่าง

6. คำถาม: "ดวงจันทร์ใหม่" หรือ "เดือนดับ" (New Moon) คืออะไร และทำไมเราจึงมองไม่เห็น?

• คำตอบ: เกิดขึ้นเมื่อ ดวงจันทร์อยู่ตรงกลาง ระหว่างดวงอาทิตย์กับโลก ทำให้ ด้านมืดของดวงจันทร์หันเข้าหาโลก ส่วนด้านสว่างหันไปทางดวงอาทิตย์ เราจึงมองไม่เห็นดวงจันทร์เลย

7. คำถาม: "จันทร์ครึ่งดวง" หรือ "จันทร์เสี้ยว" (Crescent Moon) คืออะไร?

• คำตอบ: คือช่วงที่เรามองเห็นดวงจันทร์เป็นรูปร่างคล้าย เสี้ยว หรือ กล้วย โดยเห็นแสงสว่างเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

8. คำถาม: "จันทร์ครึ่งดวง" (First Quarter/Third Quarter) มีลักษณะอย่างไร?

• คำตอบ: เป็นช่วงที่เรามองเห็นดวงจันทร์สว่างเพียง ครึ่งซีก พอดี (ประมาณวันที่ 7 หรือ 8 หลังเดือนดับ และวันที่ 21 หรือ 22 หลังเดือนดับ)

9. คำถาม: ในช่วงข้างขึ้น เราเห็นส่วนสว่างของดวงจันทร์จากทิศทางใด?

• คำตอบ: ในช่วงข้างขึ้น เราจะเห็นดวงจันทร์สว่างขึ้นจากทางด้าน ขวามือ ก่อน (สำหรับผู้สังเกตในซีกโลกเหนือ) แล้วส่วนสว่างจะขยายไปทางด้านซ้าย

10. คำถาม: หากเราสังเกตเห็นดวงจันทร์เต็มดวงในช่วงหัวค่ำ แสดงว่าดวงจันทร์จะตกในช่วงเวลาใด?

• คำตอบ: โดยทั่วไป ดวงจันทร์เต็มดวงจะ ขึ้นตอนดวงอาทิตย์ตก และจะ ตกตอนดวงอาทิตย์ขึ้น (เพราะตำแหน่งของมันอยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์)