ถาม-ตอบเกี่ยวกับ: ดาวบริวาร

1. คำถาม: ดาวบริวาร (Natural satellite) คืออะไรในทางดาราศาสตร์?

• คำตอบ: คือ วัตถุตามธรรมชาติ ที่โคจรอยู่รอบ ดาวเคราะห์ หรือ ดาวเคราะห์แคระ ด้วยแรงโน้มถ่วง โดยส่วนใหญ่มักมีขนาดเล็กกว่าดาวเคราะห์ที่มันโคจรอยู่

2. คำถาม: ดาวบริวารของโลกคืออะไร และมีลักษณะเด่นอย่างไร?

• คำตอบ: คือ ดวงจันทร์ (The Moon) ซึ่งเป็นดาวบริวารขนาดใหญ่ที่สุดเมื่อเทียบกับขนาดของดาวเคราะห์แม่ (โลก) และเป็นวัตถุท้องฟ้าที่อยู่ใกล้โลกที่สุด

3. คำถาม: ดวงจันทร์ของโลกเกิดขึ้นได้อย่างไร ตามทฤษฎีที่ได้รับการยอมรับมากที่สุด?

• คำตอบ: เชื่อว่าเกิดจาก การชนกันครั้งใหญ่ (Giant Impact Hypothesis) โดยวัตถุขนาดใหญ่เกือบเท่าดาวอังคารพุ่งชนโลกในยุคแรกเริ่มของการกำเนิดโลก ทำให้เศษชิ้นส่วนกระเด็นออกไปรวมตัวกันเป็นดวงจันทร์

4. คำถาม: พื้นผิวของดวงจันทร์มีลักษณะอย่างไร?

• คำตอบ: พื้นผิวมีลักษณะเป็น สีเทา และเต็มไปด้วย หลุมอุกกาบาต (Craters) ที่เกิดจากการชนของวัตถุอวกาศต่าง ๆ รวมถึงพื้นที่ราบสีเข้มที่เรียกว่า ทะเล (Mares) ซึ่งเกิดจากลาวาโบราณ

5. คำถาม: ดวงจันทร์ของโลกมีชั้นบรรยากาศหรือไม่?

• คำตอบ: ไม่มีชั้นบรรยากาศที่หนาแน่น เหมือนโลก ทำให้ไม่มีสภาพอากาศ ไม่มีเสียง และอุณหภูมิที่พื้นผิวแตกต่างกันอย่างสุดขั้วระหว่างด้านที่ได้รับแสงกับด้านมืด

6. คำถาม: ปรากฏการณ์ใดที่เกิดจากแรงโน้มถ่วงระหว่างโลกกับดวงจันทร์?

• คำตอบ: คือ ปรากฏการณ์น้ำขึ้นน้ำลง (Tides) โดยแรงโน้มถ่วงของดวงจันทร์ดึงดูดน้ำบนพื้นผิวโลก ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเลตามชายฝั่งทุกวัน

7. คำถาม: ดาวเคราะห์แก๊สยักษ์อย่างดาวพฤหัสบดีและดาวเสาร์ มีดาวบริวารมากกว่าโลกหรือไม่?

• คำตอบ: มีมากกว่ามากครับ โดยบางดวงมีดาวบริวารหลายสิบถึงเกือบ 100 ดวง ซึ่งหลายดวงมีลักษณะเป็นโลกน้ำแข็ง หรือมีความเป็นไปได้ที่จะมีมหาสมุทรอยู่ใต้ผิว (เช่น ดวงจันทร์ยูโรปาของดาวพฤหัสบดี)

8. คำถาม: "ดาวบริวาร" มีลักษณะการเคลื่อนที่อย่างไร?

• คำตอบ: ดาวบริวารมีการเคลื่อนที่ 2 แบบ คือ โคจรรอบดาวเคราะห์แม่ และ หมุนรอบตัวเอง

9. คำถาม: ทำไมเราจึงมองเห็นดวงจันทร์ของโลกเพียง "ด้านเดียว" ตลอดเวลา?

• คำตอบ: เพราะ ดวงจันทร์หมุนรอบตัวเอง ด้วยอัตราความเร็วที่ เท่ากับ อัตราความเร็วที่มัน โคจรรอบโลก ทำให้ด้านที่เรามองเห็นไม่เคยเปลี่ยนไปเลย (เรียกว่า Tidal Locking)

10. คำถาม: หากดาวเคราะห์ดวงหนึ่งไม่มีดาวบริวาร จะส่งผลกระทบต่อแกนหมุนของดาวเคราะห์นั้นหรือไม่?

• คำตอบ: มีผลครับ การมีดาวบริวารขนาดใหญ่ (เช่น ดวงจันทร์ของโลก) ช่วยให้ แกนหมุนของดาวเคราะห์แม่มีความเสถียร และไม่แกว่งมากนัก ซึ่งมีส่วนช่วยให้สภาพภูมิอากาศของโลกมีความมั่นคง