ข้อ 9. นักเรียนมีเงิน 50 บาท ซื้อดินสอราคาแท่งละ 4.75 บาท จะซื้อได้กี่แท่ง และจะเหลือเงินเท่าใด

โจทย์คณิตศาสตร์ ป.4 หมวด: ทศนิยม

ทำความเข้าใจโจทย์:

โจทย์บอก เงินรวมทั้งหมด ที่มีคือ 50 บาท (คือ ตัวตั้ง)
โจทย์บอก ราคาต่อชิ้น คือ 4.75 บาท (คือ ตัวหาร)
สิ่งที่โจทย์ต้องการหาคือ จำนวนแท่ง ที่ซื้อได้ (ผลหารแบบจำนวนเต็ม) และ เงินที่เหลือ (เศษ)

แนวทางการแก้โจทย์ (การเลือกวิธีการคำนวณ):

โจทย์เป็นการนำจำนวนรวมมาแบ่งเป็นส่วน ๆ ตามราคาต่อชิ้น เราต้องใช้ การหารทศนิยม
หลักการสำคัญ: ต้องทำให้ ตัวหาร ( $\mathbf{4.75}$ ) เป็นจำนวนเต็มก่อน โดยการเลื่อนจุดทศนิยมไป 2 ตำแหน่ง และเลื่อนจุดทศนิยมของ ตัวตั้ง ( $\mathbf{50}$ ) ไป 2 ตำแหน่ง ด้วยการเติม 0 สองตัว

ประโยคสัญลักษณ์: $50 \div 4.75 = \square$

ขั้นตอนที่ 1: ปรับตัวหารให้เป็นจำนวนเต็ม

ตัวหาร $4.75$ เลื่อน 2 ตำแหน่ง ได้ $\mathbf{475}$
ตัวตั้ง $50$ (คือ $50.00$ เลื่อน 2 ตำแหน่ง ได้ $\mathbf{5000}$
ประโยคสัญลักษณ์ใหม่: $5000 \div 475 = \square$ (เราต้องการแค่ผลหารที่เป็นจำนวนเต็ม)

ขั้นตอนที่ 2: ตั้งหารยาว

\begin{array}{r} \quad \\ 475 \overline{) 5000} \\ \end{array}

ขั้นตอนที่ 3: หาผลหาร (จำนวนแท่งเต็ม)

พิจารณา 500 ก่อน: $\mathbf{475}$ คูณ $\mathbf{1}$ ได้ $475$ ซึ่งใกล้เคียง $500$ ที่สุด
ใส่ $\mathbf{1}$ เหนือเลข 0 ตัวแรก แล้วนำ 475 มาลบออก

\begin{array}{r} \quad 1 \quad \\ 475 \overline{) 5000} \\ -\underline{475} \downarrow \\ 250 \\ \end{array}

ขั้นตอนที่ 4: ดึงตัวเลขลงมาและหาผลหารต่อไป

\begin{array}{r} \quad 10 \\ 475 \overline{) 5000} \\ -\underline{475} \downarrow \\ 250 \\ -\underline{\quad 0} \\ 250 \\ \end{array}

ผลหารที่เป็นจำนวนเต็มคือ 10 และมี เศษเหลือ คือ 250 (ในหน่วยสตางค์ที่ปรับแล้ว)

ขั้นตอนที่ 5: แปลงเศษเหลือกลับเป็นหน่วยบาท

จำนวนแท่งที่ซื้อได้: 10 แท่ง
เศษเหลือ (ในหน่วยที่ปรับ): 250
เนื่องจากเราเลื่อนจุดไป 2 ตำแหน่ง ในตอนแรก เราต้องเลื่อนจุดทศนิยมของเศษกลับมา 2 ตำแหน่ง: $\text{เงินที่เหลือ } = 250 \rightarrow \mathbf{2.50} \text{ บาท}$

ซื้อดินสอได้ 10 แท่ง และจะเหลือเงิน 2.50 บาท