โจทย์คณิตศาสตร์ ป.4 หมวด: การบวกและการลบเศษส่วน
ข้อ 6. จงหาจำนวนที่แทน \(\Box\) ในประโยคสัญลักษณ์: \(3\frac{1}{6} - \Box = 1\frac{2}{3}\)
อธิบายโจทย์และแนวทางการแก้โจทย์
โจทย์นี้คือการหาค่าของ ตัวไม่ทราบค่า \(\Box\) ในสมการการลบ ซึ่งมีรูปแบบคือ ตัวตั้ง - ตัวลบ = ผลลัพธ์
-
ตัวตั้ง: \(3\frac{1}{6}\)
-
ตัวลบ: \(\Box\) (สิ่งที่เราต้องการหา)
-
ผลลัพธ์: \(1\frac{2}{3}\)
หลักการสำคัญ:
- ในการหาค่า ตัวลบ ที่หายไปในสมการ เราสามารถใช้ความสัมพันธ์ของการบวกและการลบได้โดย ตัวลบ = ตัวตั้ง - ผลลัพธ์
- ดังนั้น เราต้องนำ ตัวตั้ง (\(3\frac{1}{6}\)) ลบด้วย ผลลัพธ์ (\(1\frac{2}{3}\)) เพื่อหาค่าของ \(\Box\)
ตั้งสมการได้ดังนี้ \(\Box = 3\frac{1}{6} - 1\frac{2}{3}\)
แนวทางการแก้โจทย์
-
เปลี่ยนเป็นเศษเกิน: เปลี่ยนจำนวนคละทั้งสองให้เป็นเศษเกินก่อน เพื่อให้การคำนวณง่ายขึ้น
-
หาตัวส่วนร่วม: หา ค.ร.น. ของตัวส่วน
-
ลบเศษส่วน: ปรับเศษส่วนให้มีส่วนร่วมแล้วนำมาลบกัน
-
ทำผลลัพธ์ให้เป็นจำนวนคละ: เปลี่ยนผลลัพธ์สุดท้ายกลับเป็นจำนวนคละ
ขั้นตอนการแก้โจทย์
ขั้นตอนที่ 1: เปลี่ยนจำนวนคละให้เป็นเศษเกิน
1. เปลี่ยน \(3\frac{1}{6}:\)
-
\((3 \times 6) + 1 = 18 + 1 = 19\)
-
จะได้ \(\frac{19}{6}\)
2. เปลี่ยน \(1\frac{2}{3}:\)
-
\(1 \times 3) + 2 = 3 + 2 = 5\)
-
จะได้ \(\frac{5}{3}\)
-
สมการคำนวณใหม่: \(\Box = \frac{19}{6} - \frac{5}{3}\)
ขั้นตอนที่ 2: หาตัวส่วนร่วม (หา ค.ร.น. ของ 6 และ 3)
-
พิจารณาตัวส่วน: คือ 6 และ 3
-
หา ค.ร.น.: 6 เป็นพหุคูณของ 3 (\(3 \times 2 = 6)\) ดังนั้น ค.ร.น. คือ 6
ขั้นตอนที่ 3: ปรับเศษส่วนให้มีตัวส่วนเป็น 6 และนำมาลบกัน
1. เศษส่วน \(\frac{19}{6}\) มีตัวส่วนเป็น 6 อยู่แล้ว
2. ปรับ \(\frac{5}{3}\) ให้มีตัวส่วนเป็น 6:
-
คูณ 2 ด้วย 2 ทั้งเศษและส่วน:
\(\frac{5}{3} = \frac{5 \times \mathbf{2}}{3 \times \mathbf{2}} = \frac{10}{6}\)
3. นำ \(\frac{19}{6} - \frac{10}{6}\) มาลบกัน:
-
นำตัวเศษมาลบกัน: 19 - 10 = 9
-
คงตัวส่วนไว้: 6
-
ผลลัพธ์คือ: \(\frac{9}{6}\)
ขั้นตอนที่ 4: ทำผลลัพธ์ให้เป็นรูปอย่างง่าย (ทำเป็นจำนวนคละและเศษส่วนอย่างต่ำ)
1. ทำเป็นเศษส่วนอย่างต่ำ:
-
\(\frac{9}{6}\) ทั้งตัวเศษและตัวส่วนสามารถหารด้วย 3 ได้ลงตัว
\(\frac{9 \div \mathbf{3}}{6 \div \mathbf{3}} = \frac{3}{2}\)
2. ทำเป็นจำนวนคละ:
-
\(\frac{3}{2}\) เป็นเศษเกิน
-
\(3 \div 2\) ได้ 1 ครั้ง เหลือเศษ 1
-
เขียนเป็นจำนวนคละ: \(1\frac{1}{2}\)
✅ เฉลยคำตอบ
จำนวนที่แทน \(\Box\) คือ \(1\frac{1}{2}\)